Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2016 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Piotr Połczyński

Protokolant: sekr. sąd. Natalia Kierznikiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 czerwca 2016 r. w G. sprawy

z powództwa U. W., R. W. (1)

przeciwko K. S. (1), T. S., K. S. (2)

o zniesienie służebności

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powodów U. W. i R. W. (1) solidarnie na rzecz pozwanych K. S. (1), T. S., K. S. (2) solidarnie kwotę 240,-(dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 898/15

UZASADNIENIE

Powodowie U. W. i R. W. (1) – pozwem wniesionym przeciwko pozwanym K. S. (1), T. S. i K. S. (2) – domagali się wydania przez sąd, na podstawie art. 294 k.c. w zw. z art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c., orzeczenia zobowiązującego pozwanych K. S. (1) i T. S. do złożenia oświadczenia woli o zniesieniu służebności gruntowej przejazdu i przechodu obciążającej nieruchomość położoną w G. przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), ustanowionej na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości władnącej położonej w G. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą nr (...). Wskazali, że objęta pozwem służebność ustanowiona została w dniu 23 listopada 1999 r., na nieruchomości, której oni są obecnie współwłaścicielami, natomiast nieruchomość władnąca stanowi aktualnie współwłasność pozwanych. Nieruchomość pozwanych zabudowana jest dwoma budynkami mieszkalnymi, z których jeden zajmowany jest przez matkę pozwanych, a drugi – położony w głębi – zajmują pozwani ze swoim synem. Z biegiem lat pozwani dokonali rozbudowy zajmowanego przez siebie domu, w ten sposób , że aktualnie zajmuje on całą szerokość działki. Wówczas też, co miało miejsce w kilka lat po jej ustanowieniu, zmianie uległa sytuacja dotycząca wykonywania służebności. Cała przestrzeń pomiędzy domem pozwanych, a znajdującym się na ich nieruchomości drugim, tzw. starym domem, została zabudowana, a nieruchomość pozwanych nie ma podwórka i brak jest możliwości zaparkowania na niej samochodu, zaś niezabudowana część działki stanowi wąskie przejście pomiędzy oboma domami. W trakcie rozbudowy wybudowany został garaż, który niedługo później zaadaptowano na cele mieszkalne, a w chwili obecnej wjazd do garażu zajmuje zabudowane wejście do domu. Od tego czasu służebność przestała być dla nieruchomości pozwanych konieczna, albowiem względy, które przemawiały za jej ustanowieniem, odpadły wskutek zmienionych stosunków społeczno-gospodarczych, a pozwani wykorzystują nieruchomość powodów jako parking. Nie jest możliwe wykonywanie służebności przejazdu i przechodu, a działania pozwanych stały się dla powodów szczególnie uciążliwe, wobec zakłócania spokojnego zamieszkiwania z powodu hałasów spowodowanych przejazdami samochodów, jak i na skutek naruszania prawa własności poprzez uniemożliwienie zagospodarowania nieruchomości wedle swojego uznania w miejscu, gdzie obecnie znajduje się parking pozwanych. Powodowie stwierdzili też, że działanie pozwanych polegające na wjeździe na nieruchomość powodów i parkowaniu na granicy dwóch nieruchomości nie jest wykonywaniem służebności i nie korzysta z ochrony. Powodowie podnieśli też, że prawidłowe korzystanie z nieruchomości władnącej nie wymaga dalszego istnienia służebności. Stwierdzili również, że służebność utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie – odpadł cel, w znaczeniu gospodarczym, dla którego służebność została ustanowiona – a jednocześnie dojazd do nieruchomości władnącej możliwy jest z innych nieruchomości, stanowiących własność pozwanych.

Podczas rozprawy w dniu 15 stycznia 2016 r. powodowie podtrzymali sformułowane w pozwie żądanie, wnoszą jednocześnie ewentualnie o zniesienie służebności gruntowej obciążającej ich nieruchomość za wynagrodzeniem, wynoszącym zero złotych.

W odpowiedzi na pozew, domagając się jego odrzucenia, względnie oddalenia powództwa, wnosząc nadto o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu z uwzględnieniem kosztów w zastępstwa procesowego według norm przepisanych, pozwana K. S. (1) stwierdziła, iż jako podstawę prawną roszczenia powodowie podali art. 294 k.c., dotyczący zniesienia służebności za wynagrodzeniem, i że podstawa ta pozostaje w sprzeczności z treścią pozwu i sformułowanymi w nim wnioskami. Pozwana podała też, że powodowie wnoszą o nakazanie złożenia oświadczenia woli, choć przywołana przez nich podstawa prawna tego nie wymaga. Wskazała nadto, że właścicielowi nieruchomości władnącej przysługuje wynagrodzenie za zniesienie służebności gruntowej, a jego wysokość powinna odpowiadać wartości dotychczasowego zwiększania przez służebność gruntową użyteczności nieruchomości władnącej. K. S. (1) stwierdziła również, że powodowie nie przedstawili, a tym bardziej nie wykazali, na czym polega zmiana stosunków gospodarczych uzasadniająca zniesienie służebności. Wywiodła nadto, że do takiej zmiany w ogóle nie doszło, albowiem po rozbudowie w 1992 r. domu znajdującego się na nieruchomości władnącej stopień zabudowy nieruchomości pozwanych nie zmienił się. Podniosła również, że obie przestrzenie wolne przed domem pozwanych pozwalają na zaparkowanie tam samochodu osobowego w taki sposób, iż nie narusza to prawa własności powodów do ich nieruchomości, przy czym niezabudowana część działki pozwala na zaparkowanie tam również przykładowo motoru, quada, czy wózka inwalidzkiego. Podała jednocześnie, że pozwani codziennie korzystają z prawa przejścia i przejazdu przez nieruchomość obciążoną i że specjalnie w tym celu został utwardzony przejazd. Pozwana podkreśliła też, że pomimo zameldowania na nieruchomości obciążonej, powodowie mieszkają w domu znajdującym się po przeciwnej stronie ulicy. K. S. (1) stwierdziła również, że zwiększenie częstotliwości korzystania z drogi zasadniczo nie stanowi zmiany stosunków w rozumieniu art. 294 k.c. oraz zaprzeczyła, by pozwani mieli zapewniony dojazd i dojście do ich budynku mieszkalnego w inny sposób, niż korzystając ze służebności.

Żądanie zasądzenia kosztów procesu na rzecz pozwanych ich pełnomocnik zgłosił także bezpośrednio przed zamknięciem rozprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

Na mocy umowy ustanowienia służebności gruntowej z dnia (...), objętej aktem notarialnym rep. A nr (...) notariusz W. B. prowadzącej (...) w G., ustanowiona została służebność gruntowa polegająca na prawie bezpłatnego przejazdu i przechodu przez działkę gruntu nr (...) – stanowiącą nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) - na rzecz każdorazowego właściciela nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...).

/ bezsporne; nadto: wydruk treści KW nr (...) – k. 10/

Właścicielami nieruchomości obciążonej są powodowie, natomiast prawo własności nieruchomości władnącej przysługuje pozwanym.

/ bezsporne, nadto wydruk treści KW nr (...) – k. 7-11; wydruk treści KW nr (...) – k. 12-15/

W 1992 r. doszło do rozbudowy na nieruchomości powodów oraz na nieruchomości pozwanych. Służebność była po tym czasie nadal wykonywana.

/ dowody: dokumentacja fotograficzna – k. 34-35; przesłuchanie powoda R. W. (1) – k. 118; przesłuchanie powódki U. W. – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:02:47, płyta w kopercie na k. 150;

Chociaż przejechanie przez nieruchomość obciążoną pełnowymiarowym samochodem jako takie jest możliwe, to jednak nie ma już możliwości zaparkowania takiego pojazdu w całości wyłącznie na nieruchomości pozwanych Wykonywanie służebności w ostatnich latach wiązało się nierzadko – w zakresie prawa przejazdu – na przejeżdżaniu samochodem przez nieruchomość powodów i parkowaniu go, przynajmniej częściowo na nieruchomości powodów. Możliwe jest jednak przejechanie przez nieruchomość powodów małym samochodem, jak np. typu (...), który w całości mieści się na nieruchomości pozwanych. Pozwany K. S. (2) porusza się również motocyklem, i także taki pojazd może zostać zaparkowany w całości wyłącznie na nieruchomości uprawnionej. Natomiast pozwana K. S. (1) przejeżdża i zamierza przejeżdżać tamtędy rowerem.

/ dowody: dokumentacja fotograficzna – k. 36-37; dokumentacja fotograficzna – k. 90-93; dokumentacja fotograficzna – k. 99-100; przesłuchanie powoda R. W. (1) – k. 118; przesłuchanie powódki U. W. – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:02:47, płyta w kopercie na k. 150;

Pozwani nie mają innego dojazdu bezpośrednio do swojej nieruchomości. Nie jest on bowiem możliwy przez graniczącą z nieruchomością pozwanych nieruchomość będącą współwłasnością K. i T. S. oraz ich córki P. K. –stanowiącą działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...) – jako że pomiędzy tymi nieruchomościami, z uwagi na zabudowę, istnieje przejście o szerokości 40-60 cm – którym nie sposób przejechać małym samochodem, motocyklem, czy choćby rowerem – natomiast oddzielający je w innym miejscu mur stanowi łącznik dla istniejącej i funkcjonującej instalacji gazowej, elektrycznej i centralnego ogrzewania.

/ dowody: zeznania świadka P. K. – k. 117v.; przesłuchanie pozwanego T. S. – k. 118v.; przesłuchanie pozwanego K. S. (2) – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:26:54, płyta w kopercie na k. 150; przesłuchanie pozwanej K. S. (1) – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:42:03, płyta w kopercie na k. 150; wydruk treści KW nr (...) – k. 23-24; dokumentacja zdjęciowa – k. 121-123v.; kopia mapy – k. 17; wydruk zdjęcia satelitarnego – k. 33/

T. S. cierpi na niedowład i jest cukrzykiem, zaś pozwany K. S. (2) cierpi na cukrzycę i miewa hipoglikemię.

/ bezsporne; ponadto: przesłuchanie pozwanego K. S. (2) – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:26:54, płyta w kopercie na k. 150; przesłuchanie pozwanej K. S. (1) – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:42:03, płyta w kopercie na k. 150/

Powodowie dopuścili się naruszenia przez pozwanych przysługującej im służebności przechodu i przejazdu, które Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku wyrokiem z dnia 6 listopada 2015 r., wydanym w sprawie oznaczonej sygnaturą akt I C 858/15, przywrócił.

/ dowody: wyrok z uzasadnieniem – k. 81 oraz 97-103 akt sprawy I C 858/15 Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku/

Na wypadek zniesienia służebności powód R. W. (1) zamierza postawić płot odgradzający nieruchomość powodów od nieruchomości pozwanych.

/ dowód: przesłuchanie powoda R. W. (1) – k. 118/

Powodowie nie zamieszkują na nieruchomości obciążonej. Mieszka tam ich syn G. W. z rodziną. U. i R. W. (1) mieszkają na nieruchomości znajdującej się po przeciwnej stronie ul. (...). Jednakże U. W. często przebywa na nieruchomości obciążonej.

/ dowody: przesłuchanie powódki U. W. – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:02:47, płyta w kopercie na k. 150; przesłuchanie pozwanego K. S. (2) – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:26:54, płyta w kopercie na k. 150; przesłuchanie pozwanej K. S. (1) – protokół elektroniczny rozprawy w dniu 3 czerwca 2016 r., od 00:42:03, płyta w kopercie na k. 150/

Sąd zważył , co następuje :

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny niniejszej sprawy, jedynie częściowo między stronami bezsporny, ustalony został na podstawie powołanych w poprzedzającej części niniejszego uzasadnienia dokumentów, których autentyczność i moc dowodowa nie została przez żadną ze stron skutecznie zakwestionowana – i nie budziła wątpliwości sądu w tym zakresie – oraz w oparciu zeznania świadka P. K. i dowód z przesłuchania stron. Powołane dowody osobowe zostały uznane za wiarygodne co do ustalonego stanu faktycznego z uwagi na brak podstaw pozwalających na zakwestionowanie ich w tym zakresie. Co się zaś tyczy zeznań świadka A. Ć., nie wniosły one nic do sprawy.

Zgodnie z art. 294 k.c. właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność ta stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Stosownie zaś do art. 295 k.c., jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zgłoszonego w odpowiedzi na pozew wniosku o odrzucenie pozwu, wskazania wymaga, iż postanowieniem z dnia 15 stycznia 2016 r. sąd odmówił uczynienia zadość temu żądaniu. Brak było bowiem podstaw pozwalających na ustalenie wystąpienia na gruncie niniejszej sprawy którejkolwiek z przesłanek przewidzianych w art. 199 § 1 pkt 1-3 k.p.c.

Powodowie domagali się nakazania K. S. (1) i T. S. złożenia oświadczenia woli o zniesieniu służebności gruntowej przejazdu i przechodu ustanowionej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej obecnie współwłasność tych pozwanych i ich syna K. S. (2). Uzasadniając przedmiotowe żądanie powołali się na utratę przez to ograniczone prawi rzeczowe wszelkiego znaczenia dla nieruchomości władnącej, wskazując jednocześnie, że nie jest możliwe jego wykonywanie, oraz że służebność ta nie jest konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości, a dodatkowo działania pozwanych stały się dla powodów szczególnie uciążliwe.

Wskazania w tym miejscu wymaga, iż podana przez stronę powodową podstawa prawna dochodzonego roszczenia nie wiąże sądu, który w ramach dokonywanej subsumpcji jest zobligowany do jego oceny w aspekcie wszystkich przepisów prawnych mogących znaleźć zastosowanie w sprawie, jako mające oparcie w ustalonych faktach (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 października 2014 r., I ACa 707/14, Legalis nr 1163471). Sąd jest jednak związany przedstawioną podstawą faktyczną przedmiotowego roszczenia oraz, co wymaga szczególnego zaakcentowania, sposobem jego sformułowania. Sąd nie może przy tym zastępować strony w precyzowaniu żądania, gdyż dokładne jego określenie jest obowiązkiem powoda i wiąże się z koniecznością ścisłego, skonkretyzowanego określenia przez sąd obowiązku strony pozwanej, wyznaczając jednocześnie granice rozstrzygnięcia (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23 stycznia 2013 r., I ACz 75/13, Legalis nr 722783).

Sąd powinien jednak czuwać nad ustaleniem rzeczywistej treści zgłoszonego przez stronę powodową roszczenia. Powinność ta zrealizowana została podczas pierwszej rozprawy, w dniu 15 stycznia 2016 r. Powodowie, którzy – co wymaga w tym miejscu zaakcentowania – w toku całego procesu reprezentowani byli przez zawodowego pełnomocnika będącego adwokatem – oświadczyli, że podtrzymują roszczenie o treści sformułowanej w pozwie, a jako ewentualne zgłosili żądanie zniesienia służebności za wynagrodzeniem w kwocie zero złotych. Tak sformułowane żądania wyznaczyły w konsekwencji zakres rozpoznania sprawy.

Przechodząc do merytorycznej oceny zgłoszonych przez powodów żądań, w pierwszej kolejności należało stwierdzić, iż żądanie dotyczące nakazania złożenia oświadczenia woli o zniesieniu służebności pozbawione jest podstaw prawnych. Aby bowiem możliwe było nakazanie złożenia określonego oświadczenia woli, konieczne jest istnienie podstawy normatywnej dla takiego obowiązku strony pozwanej. Jednakże w obowiązujących przepisach brak jest podstawy przewidującej prawny obowiązek złożenia przez właściciela nieruchomości obciążonej oświadczenia woli o zniesieniu służebności gruntowej. Ani treść art. 294 k.c., ani też treść art. 295 k.c., nie dają żadnych podstaw do sformułowania wniosku przeciwnego. Mowa tam wyłącznie o uprawnieniu właściciela nieruchomości obciążonej, a ze sformułowania żadnego z tych przepisów nie da się – odmiennie, niż jest to przykładowo na gruncie art. 151 zd. 2 in fine k.c., art. 231 § 1 in fine k.c., art. 231 § 2 in fine k.c., czy art. 390 § 2 k.c. – wyprowadzić jakiegokolwiek obowiązku prawnego obciążającego inny podmiot. Tymczasem przepis art. 64 k.c. mówi wprost o orzeczeniu, które jedynie stwierdza obowiązek danej osoby do złożenia oświadczenia woli. Więc bez istnienia takiego obowiązku brak jest jednocześnie podstaw do wydania przez sąd orzeczenia, o którym mowa w powołanym przepisie. Pogląd zaś, prezentowany w doktrynie, jakoby przepisy art. 294 k.c. i art. 295 k.c. kreował podlegające dochodzeniu w trybie art. 64 k.c. roszczenia o złożenie przez właściciela nieruchomości władnącej oświadczenia o zniesienia służebności (zob. J. Pokrzywniak w „Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1-449 ¹¹, red. M. Gutowski, Legalis) nie tylko został wyrażony bez zaprezentowania podstaw mających pozwalać na jego sformułowanie, ale też, nade wszystko, nie znajduje oparcia w przepisach prawa.

W konsekwencji, skoro powodom nie przysługuje roszczenie o nakazanie pozwanym złożenia oświadczenia woli o zniesieniu służebności gruntowej, powództwo w takim kształcie nie mogło zostać uwzględnione. W tym kontekście już tylko na marginesie należy wskazać, że powodowie wnieśli o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli jedynie dwojga z trójki pozwanych będących współwłaścicielami nieruchomości władnącej i na rozprawie w dniu 15 stycznia 2016 r. – na pytanie przewodniczącego – oświadczyli, że zgłoszone w punkcie 1. petitum pozwu żądanie podtrzymują.

Przechodząc do roszczenia ewentualnego, obejmującego żądanie zniesienia służebności za wynagrodzeniem wynoszącym zero złotych, podkreślenia wymaga, iż – zgodnie z art. 6 k.c. – ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Regułę tę uzupełnia art. 232 k.p.c., który nakłada na strony obowiązek wskazywania dowodów koniecznych dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą one skutki prawne. Zasada skonkretyzowana w art. 6 k.c. jest jasna, a jej treścią jest, iż ten, kto, powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, jest obowiązany udowodnić okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, ma obowiązek udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. Innymi słowy na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie powództwa. O tym, jakie okoliczności poszczególne strony stosunku cywilnoprawnego mają udowodnić w sporze toczącym się przed sądem, decydują przede wszystkim: przedmiot sporu, prawo materialne regulujące określone stosunki prawne oraz prawo procesowe normujące zasady postępowania dowodowego. Reguły rozkładu ciężaru dowodu mają fundamentalne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny wykonania przez każdą ze stron obowiązku dowodzenia w zakresie przesłanek uzasadniających roszczenie lub zwalniających stronę pozwaną od konieczności jego spełnienia. Obowiązkiem sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość ich skutecznego wpisania w odpowiednią podstawę prawną (subsumpcji) oraz czy strona pozwana udowodniła podstawy faktyczne przyjętej linii obrony, czy też nie.

W realiach niniejszej sprawy, w odniesieniu do zgłoszonego przez podczas rozprawy w dniu 15 stycznia 2016 r. żądania ewentualnego, powodów obciążał obowiązek udowodnienia zarówno przyczyn zniesienia służebności jak i wysokości wynagrodzenia, za którą miałoby to nastąpić. Podkreślić w tym kontekście należy, iż stosownie do art. 294 k.c. zniesienie służebności za wynagrodzeniem jest elementem treści żądania właściciela nieruchomości obciążonej. Dopiero w razie zakwestionowania wartości wykazanej przez powodów pozwani byli zobowiązani udowodnić, że wynagrodzenie za zniesienie służebności powinno zostać ustalone w innej wysokości.

Przede wszystkim jednak wskazać trzeba, iż żądanie zniesienia służebności za wynagrodzeniem, które jednak miałoby wynosić zero złotych, co do zasady nie znajduje oparcia w art. 294 k.c. (ani tym bardziej w art. 295 k.c., który stanowi wprost o zniesieniu służebności bez wynagrodzenia). Pamiętać przy tym należy, iż treść żądania, która – co wymaga podkreślenia – sformułowana została przez powodów reprezentowanych w niniejszym procesie przez zawodowego pełnomocnika, jest dla sądu wiążąca. Wynagrodzenie za zniesienie służebności musi jednak stanowić określoną wartość ekonomiczną odpowiadającą wartości przysługującego dotychczas właścicielowi nieruchomości uprawnionej prawa lub też, innymi słowy, wartości dotychczasowego zwiększenia przez służebność gruntową użyteczności nieruchomości władnącej. Ma ono bowiem zrekompensować właścicielowi nieruchomości władnącej utratę przysługującego jemu dotąd uprawnienia. W ocenie sądu nie może ono w konsekwencji wynosić zero złotych. Brak jest bowiem w takim przypadku wymaganej przez art. 294 k.c. ekwiwalentności. Gdyby jednak nawet chcieć przyjąć, że „ wynagrodzenie” za zniesienie służebności, o jakim mowa w art. 294 k.c., może wynosić zero złotych (z czym sąd orzekający w niniejszej sprawie się nie zgadza), to i tak powodów obciążał obowiązek wykazania takiej jego „ wartości”. Powinni oni w tym celu udowodnić, że objęte wytoczonym w niniejszej sprawie powództwem ograniczone prawo rzeczowe w ogóle, w jakimkolwiek stopniu, nie zwiększało użyteczności nieruchomości władnącej i zarazem że wynikające z tej służebności uprawnienie właścicieli nieruchomości władnącej pozbawione było jakiejkolwiek wartości. Jednakże U. i R. małżonkowie W. nie zaoferowali żadnego dowodu mającego pozwolić na ustalenie wysokości wynagrodzenia za zniesienie służebności. Wysokości tej nie wykazali. Podkreślenia też w tym kontekście wymaga, iż w wyroku znoszącym służebność na podstawie art. 294 k.c., sąd jest zobligowany określić wysokość przysługującego pozwanemu wynagrodzenia. Tym samym niewykazanie jej przez stronę powodową uniemożliwia uwzględnienie roszczenia o zniesienie służebności za wynagrodzeniem, skutkując oddaleniem powództwa.

Tym samym nie było już konieczne przeprowadzenie oględzin nieruchomości, jako że powództwo podlegało oddaleniu już na skutek wskazanych powyżej przyczyn, zaś przedmiotowy dowód nie mógł w żaden sposób prowadzić do ich wyeliminowania.

Gdyby jednak nawet chcieć wbrew faktom uznać, że przez zgłoszenie żądania zniesienia służebności za wynagrodzeniem wynoszącym zero złotych powodowie – reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika – domagali się w istocie zniesienia jej bez wynagrodzenia na podstawie art. 295 k.c., to podkreślenia wymaga, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dawał w ogóle podstaw do przyjęcia, by służebność obciążająca nieruchomość powodów utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie (art. 295 k.c.). Jakkolwiek z ustaleń sądu wynika, że choć przejechanie przez nieruchomość obciążoną pełnowymiarowym samochodem jako takie jest możliwe, to jednak nie ma już możliwości zaparkowania takiego pojazdu na nieruchomości pozwanych – zaś, co wymaga podkreślenia, wykonywany w ramach przedmiotowego ograniczonego prawa rzeczowego przejazd nie może wiązać się z pozostawianiem, choćby chwilowym, jakichkolwiek pojazdów na nieruchomości U. i R. małżonków W., a może on polegać jedynie na co do zasady nieprzerwanym przemieszczeniu się od drogi publicznej do nieruchomości K. i T. małżonków S. i K. S. (2) – to jednak treść służebności nie ogranicza przejazdu do wykonywania go samochodem. To po pierwsze. Po drugie, jak wynika ze zgromadzanych w sprawie dowodów, możliwe jest przejechanie przez nieruchomość powodów małym samochodem, jak np. typu (...), który w całości mieści się na nieruchomości pozwanych (co zresztą przyznał sam powód R. W. (1) przesłuchiwany w charakterze strony podczas rozprawy w dniu 16 lutego 2016 r.). Ponadto pozwany K. S. (2), będący współwłaścicielem nieruchomości władnącej, porusza się również motocyklem, i również taki pojazd może zostać zaparkowany wyłącznie na nieruchomości uprawnionej. Natomiast pozwana K. S. (1) przejeżdża i zamierza przejeżdżać tamtędy rowerem. Co równie istotne, pozwani nie mają innego dojazdu bezpośrednio do swojej nieruchomości. Nie jest on bowiem możliwy przez graniczącą z nieruchomością pozwanych nieruchomość stanowiącą współwłasność K. i T. S. oraz ich córki P. K., jako że pomiędzy tymi nieruchomościami, z uwagi na zabudowę, istnieje przejście o szerokości 40-60 cm. Co istotne, powodowie nie twierdzili, by przejście to było szersze i by możliwe było wykonywanie nim przejazdu, ani by istniała w ogóle możliwość wjechania pojazdem bezpośrednio na nieruchomość władnącą pozwanych inaczej niż przez nieruchomość obciążoną. Powód R. W. (2) wskazywał co prawda, że możliwe byłoby zorganizowanie przejścia w miejscu muru oddzielającego nieruchomość władnącą od nieruchomości stanowiącej współwłasność pozwanych K. i T. małżonków S. i ich córki P. K., jednakże ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż mur ten stanowi łącznik dla istniejącej i funkcjonującej instalacji gazowej, elektrycznej i centralnego ogrzewania Więc również i w tym kontekście dowód z oględzin nieruchomości nie mógłby mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia. Oczywistym jest, że przejściem o szerokości 40-60 cm nie sposób przejechać małym samochodem, motocyklem, czy choćby rowerem. Ponadto przez przejście to nie sposób bez wątpienia przenieść wielkogabarytowych przedmiotów, jak chociażby meble, czy też większego sprzętu AGD, przejechać wózkiem z dzieckiem, ani przenieść człowieka na noszach, czy przewieźć go na wózku inwalidzkim – gdyby zaszła taka konieczność. Nie bez znaczenia jest też w tym kontekście fakt, iż T. S. cierpi na niedowład i jest cukrzykiem, zaś pozwany K. S. (2) cierpi na cukrzycę i miewa hipoglikemię. Co też istotne, w razie zniesienia służebności powód R. W. (1), jak oświadczył przesłuchiwany w charakterze strony podczas rozprawy w dniu 16 lutego 2016 r., zamierza postawić płot odgradzający nieruchomość powodów (nieruchomość obciążoną) od nieruchomości pozwanych (nieruchomości władnącej). Tym samym dostanie się do nieruchomości pozwanych możliwe byłoby co do zasady już wyłącznie prze wąskie, 40-60 cm, przejście, o którym mowa powyżej. Brak byłoby przy tym jakiejkolwiek możliwości przejazdu. Przedstawione argumenty świadczą jednocześnie o nieistnieniu podstaw pozwalających przyjąć, by objęta wniesionym w niniejszej sprawie powództwem służebność nie była konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej (art. 294 k.c.). Powodowie nie podołali też ciężarowi dowodowemu w zakresie wykazania, że służebność stała się dla nich szczególnie uciążliwa. Jakkolwiek parkowanie pojazdów na nieruchomości powodów nie wchodzi w zakres wykonywania służebności, to należy ocenić je ocenić przez pryzmat art. 222 § 2 k.c. i możliwe jest skorzystanie w tym celu z adekwatnych środków obrony. Podkreślenia też wymaga, iż rozbudowa na obu nieruchomościach miała miejsce przeszło 20 lat temu, a przez cały ten czas służebność była wykonywana. Nie sposób więc uznać, by na skutek tej rozbudowy doszło do zmiany stosunków powodującej obecnie szczególną uciążliwość, o jakiej mowa w art. 294 k.c. Niewątpliwym było, iż w ostatnich latach pogorszeniu uległy stosunki osobiste między stronami niniejszego procesu, jednakże tego rodzaju zmiana nie mieści się w pojęciu zmiany stosunków, o jakiej mowa w powołanym ostatnio przepisie.

Mając na względzie powyższe, działając na podstawie art. 64 k.c. a contrario w zw. z art. 295 k.c. a contrario – w odniesieniu do żądania nakazania złożenia pozwanym K. i T. S. oświadczenia o zniesieniu służebności – oraz w oparciu o teść art. 294 k.c., również stosowanego a contrario oraz na podstawie art. 295 k.c. a contrario – co do roszczenia o zniesienie służebności za wynagrodzeniem – w punkcie I wyroku sąd powództwo oddalił.

O kosztach w punkcie II orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 105 § 2 k.p.c., obciążając nimi solidarnie, jako przegrywających sprawę, powodów na rzecz pozwanych. Na koszty te składa się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika reprezentującego pozwanych, ustalone na kwotę 240,-zł na podstawie §7 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) – znajdującego zastosowanie w niniejszej sprawie stosownie do §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

G.,(...)

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

G.,(...)

(...)