Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2017 r.

Sąd Rejonowy Gdańsk- Północ w Gdańsku I Wydział Cywilny

Przewodniczący SSR Aleksandra Konkel

Protokolant: (...)

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2017 r. G.

na rozprawie

sprawy z powództwa B. J.

przeciwko A. F.

o zapłatę

1.  zasądza od A. F. na rzecz B. J. kwotę 31.872,00 zł (trzydzieści jeden tysięcy osiemset siedemdziesiąt dwa złote) wraz z odsetkami od dnia 3 kwietnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. w wysokości odsetek ustawowych oraz od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty w wysokości ustawowych odsetek za opóźnienie;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od A. F. na rzecz B. J. kwotę 5211 zł (pięć tysięcy dwieście jedenaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  wyrokowi w punkcie 1, co do należności głównej, nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt IC 1111/16

UZASADNIENIE

Powód B. J. w pozwie skierowanym przeciwko A. F. domagał się zapłaty kwoty 31.872 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27.02.2012 r. do dnia zapłaty, a nadto zasądzenia od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż dochodzi należności tytułem zachowku po zmarłej K. J., której jedynym spadkobiercą testamentowym jest pozwana, natomiast w przypadku braku testamentu, spadkobiercami ustawowymi zmarłej byłby m.in. powód - syn zmarłej - w 1/3 części spadku. Ustalając wartość zachowku uwzględniono wartość darowizny uczynionej przez spadkodawczynię na rzecz pozwanej w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, wynoszącej zgodnie z ustaleniami Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku w sprawie o sygn. akt I C 780/13, 191.233,00 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwana uznała powództwo co do kwoty 31.872 zł, w pozostałym zakresie, tj. co do dochodzonych pozwem odsetek, domagała się oddalenia powództwa w całości. Jednocześnie wniosła o rozłożenie należności głównej na 36 równych rat, tj. po 885,34 zł każda, oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwana przyznała, iż nabyła spadek po zmarłej K. J., od której uprzednio, w drodze darowizny, nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu wraz z wkładem budowlanym zgromadzonym na koncie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w G. oraz roszczenie o zwrot udziału członkowskiego, wyczerpujące majątek spadkodawczyni. Uzasadniając wniosek o rozłożenie świadczenia na raty wskazała, iż pracuje jako nauczycielka, samotnie wychowuje córkę w wieku szkolnym, w związku z tym nie jest w stanie jednorazowo, bez narażania siebie i bliskich na niepowetowaną szkodę, zaspokoić roszczenia powoda.

Odnośnie braku zasadności roszczenia odsetkowego od dnia 27.02.2012r. wskazywała, powołując się na orzecznictwo, że skoro ustalenie wartości spadku w celu określenia zachowku oraz jego obliczenie następuje według cen z chwili orzekania o roszczeniu zachowku, to odsetki od tak ustalonego świadczenia pieniężnego powinny być naliczane dopiero od daty wyrokowania w sprawie, skoro dopiero z tym momentem roszczenie o zapłatę tak ustalonej kwoty stało się wymagalne.

Zdaniem pozwanej nie dała ona powodu do wytoczenia powództwa. Nigdy nie otrzymała wezwania do zapłaty z dnia 26.05.2016 r., skierowanego na nieaktualny adres. Wskazała, że od stycznia 2016 r. zamieszkuje przy ul. (...) w G.. Zaznaczyła, iż otrzymała wezwanie do zapłaty z dnia 21 marca 2013 r. jednakże po spotkaniu z powodem w dniu 20.12.2013 r., uzyskała od niego oświadczenie, że zastanowi się on jeszcze czy będzie dochodził od pozwanej zachowku. Pozwana powyższe oświadczenie potratowała jako prolongatę długu. Następnym pismem jakie otrzymała od powoda był pozew w niniejszej sprawie. Zdaniem pozwanej powód nie podjął próby pozasądowego rozwiązania sporu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 grudnia 2006 roku K. J. darowała wnuczce A. F. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) o powierzchni użytkowej 48,20 m ², z tym zastrzeżeniem, iż obdarowana udostępni nieodpłatnie darczyńcy do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu jeden pokój z używalnością kuchni i łazienki, do końca jej życia. Wskazane ograniczone prawo rzeczowe stanowiło jedyny majątek K. J..

(okoliczność bezsporna)

W dniu 27 lutego 2012 roku K. J. zmarła, zaś spadek po niej, na podstawie testamentu notarialnego z dnia (...) roku, nabyła w całości A. F..

(okoliczność bezsporna, nadto dowód: postanowienie Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku z dnia 09 stycznia 2013 roku, sygn. akt XIII Ns 1997/12, k. 10; odpis skrócony aktu zgonu K. J., k. 70)

W chwili śmierci spadkodawczyni była wdową. Miała trzech synów: R. J., B. J. oraz, zmarłego w dniu 12 października 1979 roku, M. J., po którym spadek nabyły: małżonka J. J. oraz córki M. W. i M. S., każda w 1/3 części spadku.

(okoliczności bezsporne)

Wartość darowizny w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w G. podlegającej zaliczeniu na poczet schedy spadkowej wynosi 191.233 zł.

(okoliczność bezsporna, nadto dowód: wyrok Sądu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku z dnia 27.01.2015 r., sygn. akt I C 780/13 wraz z uzasadnieniem, k.76-86)

Powód i jego żona nie utrzymywali relacji rodzinnych ani towarzyskich z pozwaną. A. F. wiedziała, że B. J. zamierza domagać się od niej zachowku.

(zeznania świadka D. J., k.114-115, 117; przesłuchanie powoda, k.115-117)

Sąd zważył, co następuje:

Okoliczności faktyczne w sprawie niniejszej były w zasadzie bezsporne. Tym niemniej, Sąd oparł ustalenia w zakresie stanu faktycznego na dokumentach złożonych do akt sprawy niniejszej oraz na dokumentach znajdujących się w aktach sprawy XIII Ns 1997/12 oraz I C 780/13, jak również na zeznaniach powoda oraz świadka D. J.. Zeznania te Sąd uznał za szczere, spójne i logiczne.

Wobec nieusprawiedliwionego niestawiennictwa pozwanej na terminie rozprawy w dniu 23 stycznia 2017 r. dowód z przesłuchania stron Sąd ograniczył do przesłuchania powoda. Niestawiennictwo pozwanej przełożyło się na niemożność oceny sytuacji materialnej i rodzinnej tejże w kontekście wniosku o rozłożenia świadczenia na raty.

Zgodnie z art. 991 § 1 kc zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek). Zgodnie z § 2 jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Jednocześnie zgodnie z art. 993 kc, przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

W myśl art. 994 § 1 kc, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Jednocześnie wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku (art. 995 § 1 kc).

W świetle treści art. 229 kpc nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1998 r. sygn. akt I CKN 366/98 w art. 229 kpc wyrażona została reguła dowodowa, która poleca przyjąć za prawdziwy fakt przyznany w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli jego przyznanie nie budzi wątpliwości co do swej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Samo więc tylko stwierdzenie przez sąd, że przyznanie takie właśnie zostało złożone nie tylko zwalnia sąd od potrzeby prowadzenia dowodów na przyznane okoliczności, ale wręcz nakazuje mu przyjąć okoliczności te za prawdziwe. Jeżeli natomiast przyznanie sądowe strony nie posiada charakteru, o jakim mowa w art. 229 kpc, jako też w przypadku jego odwołania, wysnucie jakichkolwiek wniosków co do prawdziwości lub nieprawdziwości faktów objętych tym przyznaniem podpada już pod ogólną zasadę „sędziowskiej swobodnej oceny dowodów”.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż strona pozwana w sposób jednoznaczny, przy pierwszej czynności procesowej, to jest w odpowiedzi na pozew, uznała żądanie pozwu co do roszczenia głównego, z tego względu Sąd na mocy art. 991 § 1 kc orzekł jak w punkcie 1 wyroku. Sporna pozostawała jedynie zasadność żądania zasądzenia odsetek od dnia 27.02.2012 r. oraz wniosku pozwanej o rozłożenie na raty należności głównej.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 kc zasadzając je od dnia 3.04.2013 r. do dnia zapłaty. Z akt sprawy wynika bowiem, iż pozwana została wezwana do zapłaty pismem z dnia 21.03.2013 r., doręczonym jej w dniu 25.03.2013 r., w którym wyznaczono 7- dniowy termin płatności, po upływie którego świadczenie stało się wymagalne. Termin ten ulegał przesunięciu o jeden dzień kalendarzowy z uwagi na fakt, iż 01.04.2013 r. był dniem ustawowo wolnym od pracy, bowiem tego dnia przypadał Poniedziałek Wielkanocny. W związku z tym odsetki za opóźnienie należne są powodowi od dnia 03.04.2013 r. Żądanie zasądzenia odsetek za okres wcześniejszy Sąd oddalił, o czym orzeczono w punkcie 2 wyroku.

Zdaniem Sądu nie było podstaw do przyznania odsetek od dnia śmierci spadkodawczyni tj. od dnia 27.02.2012 r., zgodnie z żądaniem pozwu. Sąd nie podzielił również zapatrywania strony pozwanej, że odsetki należne są od daty wyrokowania w sprawie.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2016 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I CSK 67/15 czytamy, że przepisy nie określają terminu, w jakim zobowiązany spadkobierca powinien uczynić zadość roszczeniu uprawnionego do zachowku. Terminu tego nie można także wywieść z właściwości tego zobowiązania. Chwila, według której ocenia się wartość spadku na potrzeby ustalenia wysokości zachowku, decyduje ostatecznie o wysokości, w jakiej roszczenie o zachowek zostaje uwzględnione przez sąd w razie sporu o zachowek, nie przesądza jednak ani o właściwości zobowiązania z tego tytułu, ani o wymagalności roszczenia o zachowek. Wymagalność roszczenia należy ściśle wiązać z terminem, w którym wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia przez dłużnika, a zarazem - w razie odmowy spełnienia świadczenia - z możliwością żądania przez wierzyciela przymusowego spełnienia świadczenia bez narażenia się na zarzut przedwczesności zgłoszonego żądania. Zobowiązanie z tytułu zachowku może i powinno być spełnione przez dłużnika bez potrzeby uprzedniego wydania w tym przedmiocie orzeczenia sądu, do którego dochodzi jedynie wówczas, gdy istnieje spór co do prawa lub wysokości należnego zachowku. Niejednokrotnie spór taki wynika jedynie z niczym nieuzasadnionej odmowy zobowiązanego spadkobiercy uczynienia zadość usprawiedliwionemu żądaniu uprawnionego z tytułu zachowku. Zarówno prawo do zachowku, jak również jego wysokość zależą od okoliczności określonych w przepisach prawa materialnego dotyczących instytucji zachowku. Wyrok w przedmiocie roszczenia dochodzonego przez uprawnionego do zachowku przeciwko zobowiązanemu spadkobiercy nie ma więc charakteru konstytutywnego, lecz deklaratoryjny. O tym, iż analizowane zobowiązanie nie ma charakteru bezterminowego nie przesądza to, że zarówno uprawnienie do żądania przez uprawnionego, jak również wysokość zachowku, mogą być sporne pomiędzy stronami zobowiązania. Dotyczyć to bowiem może każdego zobowiązania, także o charakterze bezterminowym. Skutkiem takiego zapatrywania byłaby konieczność uznania, że dłużnik nie ponosiłby negatywnych konsekwencji, poza ewentualnymi kosztami postępowania sądowego, w razie bezzasadnej odmowy dobrowolnego spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz uprawnionego wierzyciela. Dlatego uznać należy, że obowiązek zapłaty na rzecz uprawnionego świadczenia pieniężnego z tytułu zachowku ma charakter zobowiązania bezterminowego, do którego zastosowanie ma art. 455 kc. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Twierdzenia pozwanej, że powód wyraził niepewność co do dochodzenia od niej zachowku nie zostało w żaden sposób udowodnione. Strona powodowa natomiast konsekwentnie zaprzeczała twierdzeniu pozwanej. Co więcej, zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie nie sposób mówić o możliwości polubownego załatwienia sporu, w kontekście uwzględnienia żądania pozwanej w zakresie zasądzenia na jej rzecz kosztów procesu. Jakkolwiek A. F. uznała powództwo w zakresie należności głównej, domagała się rozłożenia świadczenia na raty, wskazując na niemożność spełnienia go jednorazowo, czemu z kolei powód się sprzeciwiał. Nie można zatem uznać, że strona powodowa uzyskałaby zaspokojenie roszczenia bez wytoczenia powództwa.

Za niezasadny uznał Sąd wniosek pozwanej o rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty.

Możliwość rozłożenia na raty zgłoszonej w pozwie należności, dopuszcza art. 320 kpc, który stanowi, iż w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie (...). Skorzystanie ze wskazanej regulacji warunkowane jest zatem istnieniem po stronie dłużnika takich okoliczności, które ze względu na jego sytuację majątkową, rodzinną czy zdrowotną, czynią spełnienie świadczenia niezwłocznie lub jednorazowo niemożliwym lub bardzo utrudnionym (M. Jędrzejewska (w opracowaniu K. Weitza) (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 2, red. T. Ereciński, s. 24 i n.;). Z drugiej jednak strony, o wyjątkowości sytuacji, o której mowa w art. 320 kpc, nie może świadczyć jedynie aktualna sytuacja zobowiązanego. Przy rozważaniu istnienia podstaw do rozłożenia na raty zasądzonego zobowiązania, ocenie podlegają także okoliczności, w jakich pozwany zaciągał zobowiązanie oraz wpływ ewentualnego rozłożenia zobowiązania na raty na interes powoda, a także zakres dokonywanej przez to modyfikacji, istniejącego między stronami stosunku zobowiązaniowego. Dopiero uwzględnienie wszystkich powyższych okoliczności, pozwala na ocenę dopuszczalności wniosku pozwanego o rozłożenie zobowiązania na raty.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt sprawy niniejszej stwierdzić należy, że pozwana nie wykazała swojej sytuacji materialnej, zdrowotnej ani rodzinnej. Rezygnując z możliwości złożenia zeznań w charakterze strony pozwana pozbawiła Sąd możliwości oceny czy w sprawie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające rozłożenie zobowiązania pozwanej na raty. W konsekwencji, wniosek pozwanej nie podlegał uwzględnieniu.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na mocy art. 98 § 1 i § 3 kpc, obciążając nimi pozwaną w całości. Powodowi należał się zwrot poniesionych kosztów, na które składała się opłata od pozwu w kwocie 1.594 zł, oraz 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego dla pełnomocnika procesowego powoda w wysokości jednokrotnej stawki minimalnej, które Sąd ustalił na mocy § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800), w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu, powiększone o opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W punkcie 4 sentencji, na mocy art. 333 § 1 pkt 2 kpc, Sąd nadał wyrokowi, w zakresie zasądzającym należność uznaną przez pozwaną, rygor natychmiastowej wykonalności.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)